Tarımsal ürün ve gıda üretimi insanoğlu ve tüm hayvanlar için yaşamları idame ettirebilmeleri açısından çok önemlidir. Bu yüzden tüm gelişmiş ülkeler gıda üretimlerini güvence altına almaya çalışırlar, üreticilerini desteklerler, tüketicilerini güvenilir gıda ve fiyat bakımından korumaya çalışırlar.

Türkiye tarımsal üretim açısından Avrupa’da 1, Dünya’da 7. sıradayız. Önemli bir tarım üretimimiz var.

- Zaten Anadolu’muz birçok ürünün de anavatanı yani en uygun yetiştiği ortam, bölge. Birçok meyvede dünya birinciliklerimiz var ama bunun yanında soya başta olmak üzere bazı ürünlerde de dışa bağımlı durumdayız.

-“Buğdayla koyun gerisi oyun” lafı diğer ürünlerin önemsiz olduğu anlamında değil bu iki ürünün yani buğday ve etin bir milletin beslenmesinde en önemli stratejik ürünler olduğunu göstermektedir. Buğday üretimimiz yıllara göre yıllık 20 milyon ton civarında tüketimimizde bu civardadır ancak un sanayimiz gelişmiş olduğu için her yıl dışarıdan 5 milyon ton buğday almak durumundayız ve unu dışarıya satıyoruz. Kırmızı et üretimimiz yıllık 1 milyon ton tüketimimizde 1,3 milyon ton olup yıllık 300 bin ton et açığımız bulunmaktadır.

-Fındıkta yıllık 2 milyar Dolar gelirimiz bulunmakta ama soya ve yağlı tohumlu bitkilere 3,5 milyar dolar civarında dışarıya paramız gitmekte.

-Açığımız olan ürünlerin üretimini artıracak tedbirler alınmalıdır, avantajlı olduğumuz ürünlerde de avantajımızı artıracak özellikle markalaşmaya yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Sulanabilir arazi varlığımızı artırabilirsek yani sulanamayan ovalara yatırım götürebilirsek bunu başarabiliriz.

-Gıda fiyatları Dünya’da azalış eğilimi gösterirken maalesef ülkemizde artış trendindedir. Bunun sebepleri, döviz kur artışları, enflasyon baskısı, stokçuların fırsatçılığı ve sistemsel kurgulamalardaki sıkıntılar olarak sayabiliriz.

-Gıda ve alkolsüz içecekte Ağustos ayı enflasyonu bir önceki yıl Ağustos ayına göre !,56 olarak gerçekleşmiş, döviz kur artışı da maalesef dış siyasi baskılardan dolayı da yüksek oranda gıda fiyatlarını etkilemiştir.

-Bu durumlardan faydalanan stokçular da fiyatları yükseltmek için elinden gelenleri maalesef yapmış gıda fiyatları yükselmeye devam etmektedir. Stokçu ve marketlerin etiket değişimlerinin Halkımız tarafından dikkatle takip edildiği ve bu fırsatçıların şikayet edildiği ve de bu şikayetlerin de Devletimiz tarafından cezalandırıldığını da görmekteyiz. Daha etkin önlemlerin alınması gerekmektedir.

-Regülasyon olarak kurulmuş Et Süt Kurumu, TMO gibi kurumların fiyat mekanizmasının ayarlanmasında daha etkin kullanımı sağlanabilir.

-Yaş meyve ve sebze de üreticiden tüketiciye gelinceye kadar fiyatlar 3 ila 7 kat arasında artmaktadır. Bunun sebebi ürünün ticaretinde çok fazla aracı olmasındandır. Belediye Hal Kanununa göre örneğin Antalya’da üretilen domates Antalya haline girmeden dışarıya çıkamamaktadır, bu ürün İstanbul’a gittiği zaman İstanbul haline girmeden dağıtım yapılamamaktadır dolayısıyla çok aracı elinde geçmektedir. Hal Kanununu değiştirerek ve Tarımsal üretici Birliklerinin direkt olarak hale girmeden ürün pazarlamasıyla 3 ila 7 kat arası artışın bir kat artışla tüketiciye sunulması sağlanabilir. Böylelikle yaş meyve ve sebze de fiyat düşüşleri sağlanabilir.

İnsanımızın yeterli ve kaliteli gıdaya uygun fiyatla ulaşma hakkı sağlanmış olur.

Saygılarımla…

Türk Ziraat Yüksek Mühendisleri Birliği Genel Başkanı

FEHMİ KİRAZ